verslagen
Huiszwaluwtelling Midden-Brabant verslag 2022
Huiszwaluwtelling Midden-Brabant verslag 2021
Inventarisatie huiszwaluwtil De Scheerman Moergestel broedseizoen 2021.
Na 2 jaar op verzoek van Sovon deze huiszwaluwtil te hebben gemonitord, zijn we dit jaar verder gegaan. Opnieuw is er gedurende het hele broedseizoen gemonitord door tellers van vogelwerkgroep IVN Oisterwijk en vogelwerkgroep Midden-Brabant.
Huiszwaluwinventarisaties 2008 - 2020
Peter van Gestel Coördinator Midden-Brabant
Maart 2020 Verslag Inventarisatie 2019 Huiszwaluwtil Moergestel
2019
Op verzoek van Sovon is deze huiszwaluwtil gedurende het hele broedseizoen 1x/week gemonitord door tellers van vogelwerkgroep IVN Oisterwijk en vogelwerkgroep MiddenBrabant. Hiervoor is een lijst opgesteld waarbij iedere week 2 tellers ingeroosterd waren waarvan minstens één teller ervaring had met huiszwaluwen.....
November 2018
In onze regio kwamen dit jaar ook al snel de eerste alarmerende berichten over drastische achteruitgang van het aantal huiszwaluwen. Sommige atlasblokken laten een (sterke) achteruitgang zien. Andere echter een toename zodat het totaalplaatje weliswaar een achteruitgang laat zien maar toch niet zo dramatisch als zich in eerste instantie liet aanzien. T.o.v. 2017 een afname van 6% maar een toename t.o.v. 2016. Als we 2012 als maatstaf nemen, dit is het jaar met de grootste aantallen, dat zien we in 2018 een afname van 16%. We gaan komende jaren de trend nauwlettend volgen. Hiervoor is zoals altijd de zeer gewaardeerde hulp en inbreng van de tellers nodig die elk jaar in ‘hun gebied’ het aantal huiszwaluwen in kaart brengt en deze gegevens aan mij doorgeven. De aantallen worden door mij verzamelt en verwerkt alsmede aan SOVON doorgegeven. SOVON verzamelt de gegevens van heel Nederland en publiceert regelmatig over de ontwikkeling van de huiszwaluw.
De laatste van de drie huiszwaluwtorens is afgelopen september 2017 geplaatst in Udenhout, in de buurt van het nieuwe bouwplan ‘Den Bogerd’.
Meningen over de juiste plaats zijn verdeeld. De til staat min of meer verborgen in het midden van een in carré staande oude populierenbomen die de aanvliegroute beperkt. In het open gebied dichter bij de huidige bebouwing worden bomen geplant. De dichtstbijzijnde bestaande kolonies vind je op het industrieterrein (500 m.) en Winkelsestraat (450m.). Wel is er de komende jaren, vanwege bouwactiviteiten, voldoende modder/leem te vinden.
Huiszwaluwtil in Moergestel succesvol!
Eind mei 2017 hebben we in de til in Moergestel een mp-3 speler geactiveerd met lokgeluiden. Helaas vlogen er op dat moment slechts 2 huiszwaluwen in de wijk rond en ook konden we geen enkele bouwactiviteit ontdekken. Natuurlijk hoopten we op snelle bewoning maar op dat moment zagen we het somber in.
Nauwelijks 3 weken later blijkt de til een groot succes. Er klinkt een vrolijk gekwetter, huiszwaluwen vliegen af en aan en zijn druk met het voeren van hun jongen. Minstens 6 kommetjes zijn al bezet en bij nog 3 kommetjes is er duidelijk sprake van metselarbeid. Dat de til zo snel ontdekt zou worden, hadden we niet durven dromen. Een mooi succes dat ook het draagvlak voor de til in de wijk nog extra vergroot.
Bij de andere zwaluwtoren in Moergestel zijn nog geen huiszwaluwen aan het broeden. Nadat enkele jaren terug een specht alle nestjes in de buurt leeg had geroofd, waren ook de huiszwaluwen daar verdwenen. De nestkommetjes die we daar toen opgehangen hebben, waren dit jaar gelukkig weer bewoond. Helaas zijn echter alle nesten ook dit jaar weer gepredeerd waarna de huiszwaluwen naar elders vertrokken zijn. Dus we moeten maar geduldig blijven wachten tot de huiszwaluwen ontdekken dat onze toren een prima broedplaats biedt. Het insectenhotel wordt wel goed bezocht door bijen, die op de bloemenweide volop voedsel vinden.
Tot slot de andere twee huiszwaluwtillen: in Berkel-Enschot hebben we afgelopen week lokgeluid geïnstalleerd. Daar vlogen ook huiszwaluwen rond dus wie weet. De huiszwaluwtil in Udenhout moet nog geplaatst worden. Hierbij zijn we afhankelijk van het vorderen van de bouw van de nieuwe woonwijk. Deze is enigszins vertraagd dus dat gaat dit seizoen niet meer lukken.
NL Doet 2017
Op 11 en 12 maart waren in het kader van NL Doet in heel Nederland vrijwilligers aan het werk. Er werd gekookt, geschoffeld, geschilderd, gepoetst, geplant, getimmerd ……. Door 350.000 vrijwilligers werden bijna 1000 klussen gedaan.
Ook de gierzwaluwwerkgroep deed weer mee, met 12 vrijwilligers waren we te vinden bij onze zwaluwtoren in Moergestel. Of je op zo’n dag nu voor nieuwe beplanting zorgt, een cake bakt, de haag snoeit of het insectenhotel inventariseert, alle vrijwilligers zijn bij zo’n evenement natuurlijk even belangrijk.
Toch willen we 2 vrijwilligers graag noemen omdat die een cruciale bijdrage leverden.
Vogelaars weten namelijk veel over vogels maar van groenvoorziening hebben de meesten weinig kaas gegeten. Gelukkig zijn er uitzonderingen en ‘noem me maar’ Arie de Planter heeft ons als voorbereiding op deze dag bijgespijkerd over de mogelijkheden, en vooral de onmogelijkheden, van ons stukje grond. Onze ideeën over een bloeiende insectenweide waar de vogels ’s winters volop voer zouden vinden, waren erg leuk en goed bedoeld maar bleken weinig realistisch. Na een avond theorie wisten we plotseling heel veel over maaibeleid, zaaien op koude grond, verschralen en frezen. Gelukkig wilde Arie ook op de dag zelf zijn steentje bijdragen, praktisch maar ook als sponsor van een aantal struiken en heesters zoals egelantier, wilde appel, kers, cotoneaster, rode kornoelje en nog een handvol andere soorten. Het resultaat is een flinke uitbreiding van de biodiversiteit op dat kleine lapje grond.
Ook onontbeerlijk was de hulp van Sisco van Rijn (Van Rijn Tuinoplossingen). Toen wij kwamen zat hij al te wachten in een kleine graafmachine waar hij de rest van de ochtend niet meer uitgekomen is, zelfs niet voor een kop koffie. Rond het insectenhotel werd de voedselrijke toplaag afgegraven en vervangen door zand. Later dit jaar zal hier een kruidenmengsel ingezaaid worden. Bij de toren werd een stuk land afgegraven zodat er weer leem klaar ligt als bouwmateriaal voor de huiszwaluwen. Ook dit deel van de klus hadden wij zelf niet kunnen doen. Het bedienen van een graafmachine is duidelijk een klusje voor ervaren mensen.
Maar dat wil niet zeggen dat wij er ons gemak van konden nemen. De haag werd gesnoeid, opschot verwijderd en er werd geholpen bij het planten. Verder werd het insectenhotel geïnventariseerd en werd er een informatiepaneel over het insectenhotel en haar bewoners geplaatst. Ook bij de nieuwe zwaluwtillen werden informatiepanelen geplaatst, hier natuurlijk over huiszwaluwen.
En zonder iemand te kort te doen noemen we toch nog een derde vrijwilliger: Joep. Pas 12 jaar maar al voor de 2e keer laat hij zien dat hij van aanpakken weet. Wat een energie, klasse Joep!
Dit alles vond plaats onder een heerlijk zonnetje. Heerlijk om in te werken maar minstens zo fijn bij de koffiepauzes. Koffie met koek, soep met worstenbrood en vooral…. veel gezelligheid. Samen lachen, nieuwe contacten leggen en ervaringen uitwisselen. Want nog belangrijker dan de uitvoering van zo’n klus is wel het contact tussen de vrijwilligers onderling. Samen met verschillende werkgroepen iets bereiken is zoveel leuker dan allemaal alleen op je eigen eilandje bezig te zijn.
Vrijwilligers van de insectenwerkgroep, werkgroep landschapsbeheer en vogelwerkgroep IVN Oisterwijk en van vogelwerkgroep Midden-Brabant: allemaal bedankt voor jullie inzet. En voor wie het dit jaar gemist heeft: volgend jaar nieuwe kansen bij NL Doet 2018 op 9 en 10 maart.
Maart 2017
Nieuwe informatiepanelen
Toen de gierzwaluwwerkgroep enkele jaren terug een informatiepaneel over de gierzwaluw plaatste, kregen we hierop vele positieve reacties. Zoveel dat we besloten ook bij de nieuwe huiszwaluwtillen een paneel te plaatsen, nu met informatie over de huiszwaluw. En dankzij een sponsoring van Oscar Langevoort (Buro NIV, Natuurlijk in Vormgeving), NL Doet, de Rabobank-actie ‘Hart voor uw club’ en onze eigen zuinigheid met eerder verkregen subsidies konden we zelfs een extra paneel laten maken met informatie over het insectenhotel.
Welke zwaluwen broeden in Nederland en hoe herken je ze? Hebben bijen wel hulp nodig en waarom zouden we dat doen? Waarom hangen er van die rare kommetjes aan de toren? Waarom moet er klei in de buurt zijn? Op het informatiebord zijn vele antwoorden te vinden.
Maar voor het zover was werd er over en weer gemaild over teksten, foto’s, Ral-kleuren, logo’s en vermeldingen. Er werd informatie uitgewisseld met de insectenwerkgroep, bekende en onbekende fotografen werden benaderd voor foto’s, er werd geschrapt in de tekst of er werd juist iets bijgeschreven, kortom gewikt en gewogen. Tot we allemaal tevreden waren.
Begin maart konden we 4 panelen ophalen en 11 maart zijn er drie geplaatst. Bij het insectenhotel in Moergestel en bij de zwaluwtillen in Berkel-Enschot en Moergestel. Het vierde paneel wordt later dit jaar samen met een zwaluwtil in Udenhout geplaatst.
Om ook in de toekomst van de natuur te kunnen genieten is natuureducatie belangrijk en met deze informatieve panelen hebben we een mooie bijdrage geleverd aan deze doelstelling.
Gerard van de Kaa en Peter van Gestel (vogelwerkgroep Midden-Brabant), Bart van Beerendonk en Hannie Nilsen (vogelwerkgroep IVN Oisterwijk)
September 2016
Binnenkort worden in Moergestel, Berkel-Enschot en Udenhout huiszwaluwtillen geplaatst. Hannie Nilsen hierover: “Al geruime tijd spelen we met de gedachte om in ons werkgebied een huiszwaluwtil te plaatsen. Toen de inwoners van Moergestel ons met een soortgelijk verzoek benaderden, besloten we om de mogelijkheden serieus te onderzoeken. Tegelijkertijd had Bart van Beerendonk bij een projectleider in Udenhout een plan op tafel gelegd om in een nieuw te bouwen woonwijk een groenplan te realiseren met daarin ook een huiszwaluwtil. We besloten onze krachten te bundelen en daaruit ontstond het plan om drie huiszwaluwtillen te realiseren. Op drie verschillende locaties waar nu ook al huiszwaluwen broeden maar waar we de kolonie ieder jaar zien slinken”.
Men hoopte vóór het broedseizoen 2016 ze te kunnen plaatsen. Helaas; vergunningen, subsidies, verschillende grondeigenaren enz. maakte het proces erg gecompliceerd en tijdrovend. Maar het is gelukt! Dankzij financiële bijdragen van Coördinatiepunt Landschapsbeheer, Provincie Noord-Brabant, Nationale Postcode Loterij, Gemeente Tilburg en Prins Bernard Cultuurfonds konden drie stalen frames worden besteld en de benodigde materialen aangeschaft. Plaatselijke vrijwilligers en leden van de vogelwerkgroepen IVN Oisterwijk en Midden-Brabant tenslotte hebben hun medewerking hier aan gegeven.
In de nieuwsbrieven van de Zwaluwwerkgroep kun je het verloop volgen.
Zaterdagmorgen 12 maart 2016
Het Oranje Fonds organiseerde op die dag de grootste vrijwilligersactie
van Nederland. NLdoet zet vrijwillige inzet in de spotlights en stimuleert
iedereen om een dag(deel) de handen uit de mouwen te steken. De zwaluwwerkgroep heeft hiervan gebruik gemaakt en die dag gepland om onderhoudswerkzaamheden aan de zwaluwtoren te doen. Ongeveer twintig leden van beide vogelwerkgroepen hebben hieraan gehoorgegeven. Vooraf was er een werkverdeling gemaakt.
Zo werd er een bijenhotel geplaatst, de hagen gesnoeid, een veld opgeschoond,
de toren van een frisse kleur voorzien, de sloten uitgediept en verbreed zodat de
leemlaag werd blootgelegd. Nu maar hopen dat de zwaluwen de plek weten
te vinden.
Werkgebied
In 2002 is de werkgroep gestart met het verzamelen van inventarisatiegegevens voor het werkgebied van VWG Midden-Brabant. De gegevens van 2002 tot 2006 waren niet compleet en zijn niet in de grafiek opgenomen. Na een sterke terugval in 2007 zijn de aantallen redelijk constant gebleven waarbij 2012 een goed jaar beschouwd kan worden. Opgemerkt dient te worden dat hier een kolonie bij zit van ±50 nesten die niet eerder in de tellingen zijn meegenomen.
Resultaten
De resultaten in de grafiek zijn afkomstig van de dorpen: Dongen/
de Moer/Loon op Zand/Udenhout/Helvoirt/Haaren/Esch/Berkel Enschot/Goirle/BiestHoutakker/Hilvarenbeek/Esbeek/Diessen/Baarschot/Haghorst/Moergestel/Oisterwijk/Lennisheuvel/Boxtel